ZOT EMANUIL JORDANIT
Lehet Frasnitė (Cs) ndėr 27 tė theristiut 1920 ka Gustin Giordano e Rozina
Bilotta, nipra tė papas Binard Bilotės (1843-1918), kryeprift i Frasnitės,
poet e letrar. Bėn shkollat fillore nė Frasnitė dhe ndėr 1933 hyn te
Seminari Benedetto XV i Grotaferratės (Rromė), ku kryen gjimnazin. Te viti
1938 shkon nė Pontificio Collegio Greco tė Rromės: kėtu plotėson studimet
licealė, dhe ata filozofikė dhe teologjikė pranė Universitetit Papėsor
Angelicum, ku fiton liēenxėn nė Teologji. Merr meshen ndėr 18 tė shėn
martirit 1945 dhe ėshtė i bėnur famullitar i Ejaninės ndėr 30 tė majit 1946:
kėtu kėndon tė parėn meshė ndėr 16 tė llanarit, festė e Shėn Mėrisė sė
Karmanit.
Ēė ahirna zė, pėr atė, njė i gjatė dhe i frytdhėnės mision baritor, ēė i
rezervon shumė kėnaqėsira: nėn udhėheqjen e tij e vogla Ejaninė i jep
Eparkisė sė Ungrės 5 priftra e 2 kallogjėreshe. Papas Manoli ka dhjetra e
dhjetra vjet bashkėpunon aktivisht nė Eparki: mė parė si mbrojtės i
qėndrueshėm i pėrdorimit tė gjuhės arbėreshe nė Liturgjinė, dhe pastaj si
pėrkthyes i tekstevet, nė Komisjonin Liturgjik, tė Muzikės Bixantine dhe tė
Artit tė Shėjt. Profesor nė Institutin e Shkencavet Relixhoze G.Stamati,
mėsoi Liturgji, Kristologji, Eklesiologji, Gjuhė Greke, Gjuhė Arbėreshe,
Muzikė Bixantine.
Nė Ejaninė, shumė vjet mė parė se Mesha tė ish e prjerrė
zyrtarisht nė gjuhė arbėreshe (1968), kjo adhe kėndohej arbėrisht. Nė
Ejaninė, kėndimi bixantin, grek dhe arbėresh, ėsht i pranishėm te ēdo pjesė
liturgjike. Qisha e famullisė, e kushtuar Shėn Vasilit - nė vitin 1947 e
zbukuruar me Ikonostasin ka pak vjet ka pasur strehėn dhe pikturėn e
jashtme tė pėrtėrijtura, si edhe shtrojėn e pėrmbrėndshme me mermer. Shpia
kanonike, edhe ajo e stisur ndėr vitrat 1948-49, te gjithė kėta vjet ka parė
shumė gjenerata, ēė papas Manoli ndjeku personalisht e me dashurģ, ture i
mėsuar katekizėm, kėndime dhe gjuhė arbėreshe.
Po papas Manoli Giordano ska merita vet nė fushėn relixhoze. Njetėr aq,
sadopak, i ka edhe nė fushėn kulturore arbėreshe. Bir i prindėrve vjershtarė
dhe stėrnip i Binard Bilotės, papas Manoli te
| |
|
viti 1957 shkruan libėrthin Folklor
arbėresh nė Italģ mbi zakonet e Pashkėvet tė Frasnitės. Dhe pastaj
zė e bashkpunon me revistėn Shejzat tė Koliqit, me revistėn Zgjimi tė
Albinit Greco: me poezi, rrėfime dhe shkrime tė ndryshėm. Nė vitin 1963
boton, me Edicjonat Paoline, veprėn ēė do te bėnjė tė famshėm: Fjalorin e
Arbėreshėvet tItalisė. Te viti 1966 shkon nė Tiranė, i ftuar ka
Universiteti, ku mban dy konferenca mbi Bilotėn e ku njeh gjuhėtarėt dhe
letrarėt mė tė mbėdhenj tė Shqipėrisė: me dica tė kėtyrve do tė mbanjė njė
korrispondencė tė ngushtė. Nė 1967 boton, nė Shqipėri, veprėn e Bilotės
Shpata e Skandebekut ndė Dibrėt Poshtė.
Te viti 1972, dhe pėr 12 vjet (1972-1983) drejton rivistėn kulturore Zėri i
Arbėreshvet, ku boton artikuj gjuhėsorė, historikė dhe letrarė, poezi,
reēensjona, kėnka popullore, fjalė tė urta, dhe komedinė Dorėngushti (tė
Molierit): e shkurtuar, e modhifikuar dhe e prjerrė arbėrisht. Priret nė
Shqipėri nė vitin 1993 pėr turizėm, dhe nė 1994 pėr motive relixhozė. Pėr
dica vjet bėri edhe xhornalistin: ka mbajtur njė rubrikė relixhoze mbi
gazetėn italiane tė Montrealit (Canada) Il Cittadino Canadese, e botuar ka
i nipi Basilio Giordano. E te viti 2000, papas Manoli, ka botuar tė dyjtėn
Edicjon tė Fjalorit; Vangjelin e shėn Matesė nė gjuhė arbėreshe, nėn
kujdesin e Eparkisė sė Ungrės; dhe - bashkė me tė tjerė autorė dhe nėn
kujdesin e Shoqatės Aiadi - bashėpunoi te vepra Alfabetizzazione Arbėreshe,
ēė do tė jetė e dhuruar gjithve djemvet arbėreshė tItalisė, ēė
frekuentojėn shkollėn fillore dhe tė mesme.
prof. Agostino Giordano
|
|